In ons project rond de Boom van het Beursplein, die voor Beursplein 5 stond, maken we een spreekgestoelte uit de boom. Vanaf dat spreekgestoelte, ontworpen door Daan Simons, werd op 30 maart 2019 de eerste lezing gehouden over beloningen, moraliteit en financiële geschiedenis. Maar voor dat we dat deden, lieten we het spreekgestoelte de stad zien en zetten we hem neer op zijn oude plek.
De speech die we daarbij uitspraken hebben we hieronder weergegeven en is ook te bekijken op video. Daarbij vooraf even de correctie; we spraken over prinses Wilhelmina, maar dat moest eigenlijk al Koningin Wilhelmina zijn.
Dag lieve, mooie, bijzondere boom,
Hier stond jij. Dat begon in 1903 toen je hier geplant werd op ‘een plantsoentje in den trant van een Engelsch square, met twee fonteinen en op elk van de vier hoeken een monumentale lantaarn.’ Je moet toen een tiener zijn geweest. Achter je stond het Bible Hotel, voor je stond het prachtige gebouw van de Algemeene Maatschappij van Levensverzekering en Lijfrentes, met de beurspassage richting Nieuwendijk.
Een paar maanden daarna werd het plein afgezet. Er kwam een andere tiener op bezoek en dat was prinses Wilhelmina. Zij opende de Beurs van Berlage en dat koninklijk bezoek was een bijzonder gebeuren voor de stad. Negen-en-negentig jaar later was jij als enige in Nederland ook getuige van het huwelijk van haar klein-achterkind, Prins Willem-Alexander.
En al die jaren sprak de toren tot je: Beidt uw tijd, naar het gedicht van Albert Verweij:
De toren sprak naar de stad gewend:
Gij burgers, die daar jaagt en rent,
Sta stil als ik en beidt uw tijd,
Zij die geloven, haasten niet.
De goede en sterke daad geschiedt
Te rechter uur, den tijd ten spijt.
Je maakte wereldoorlogen mee, de economische crisis van de jaren dertig, bezetting, bevrijding en wederopbouw. Je zag hoe het Bible Hotel werd gesloopt en plaatsmaakte voor de Effectenbeurs. Daarna werd aan de linkerkant de Bijenkorf gebouwd. De vooruitgang veranderde het plein in een parkeerplaats. Zo tegen die tijd, in 1963, brandde het gebouw van de Algemeene af en kwam er een nieuwe C&A op die plek. Nog steeds met beurspassage.
Op een gegeven moment beseften we hoe mooi dit plein eigenlijk was. De alom aanwezige auto werd verbannen en maakte plaats voor de fiets. En zo werd het plein een plek voor ontmoeting. En voor demonstratie. Een jaar na de Occupy Now bezetting bleven de letters NOW (– WAR) op jou achter. Voor mij een bron van inspiratie: dankzij kon ik bij rondleidingen letterlijk wijzen op de relevantie van de publieke verontwaardiging over ongelijke bezits-verdeling na de financiële crisis.
Maar de drukte aan fietsen op het plein werd zo groot dat er een fietsenkelder moest komen. Dan konden we beter genieten van de schoonheid van het originele plein van Berlage. Ergens heeft er toen iemand besloten dat het beter was om jou en de andere bomen om te zagen.
Jij werd geveld. Maar ik beloof je te eren en behouden.
Zodat we ons de geschiedenis altijd bewust zijn. Zowel NU als in de toekomst die straks weer het verleden wordt. Opdat we, dan misschien niet in jouw schaduw, maar wel in jouw statige bijzijn, kunnen spreken over de uitdagingen van onze tijd, terwijl we ons denken ijken vanuit het besef van onze plaats in de geschiedenis.
Het ga ons goed !
Financieel Erfgoed 